حملات رئیس جمهور حسن روحانی به دولت پیشین در گزارش صد روزه‌اش از عملکرد دولت، مبدأ شکل‌گیری مباحثی شده است که بعید نیست به نقطه عطفی در تحولات آتی سیاسی تبدیل شود.
سکوت رئیس جمهور پیشین، محمود احمدی نژاد در پی این انتقادات شکست و طی نامه ای خطاب به روحانی نوشت: با آنکه اینجانب – حتی پس از شنیدن گزارش چند روز گذشته شما که بر پایه «انتساب عناوین غیرمنصفانه و بی پایه» به دولت های نهم و دهم شکل گرفته بود- به اقتضای مصالح کشور، بنا بر سکوت داشته و دارم، لکن به احترام تقاضاهای بی شمار گروه های مختلف مردم و از جمله صاحب نظران سیاسی و اقتصادی ، لازم دیدم که از جنابعالی دعوت نمایم تا در فضایی کاملاً دوستانه و صمیمی، در مناظره ای صریح، اصولی و روشنگر در منظر افکار عمومی، ابهامات و حقایق ناب را آنطور که هست، مورد تصدیق و تاکید قرار دهیم تا از فرصت برداشتن گام های بلند و استوار در مسیر روبه جلوی کشور دریغ نشود.
در بخشی دیگر از نامه، احمدی نژاد تاکید کرده است: خدا را شاهد می گیرم که این دعوت نه بر اساس یک حس شخصی، بلکه بر مبنای احساس تکلیف دینی و ملی صورت می‌گیرد.
در پایان نیز نکته مهمی را مورد اشاره قرار داده است که کمتر مورد توجه قرار گرفت: به عنوان قطره ای از اقیانوس ملت ایران، آمادگی دارم که همه توان و تجربه خود را برای تسهیل و پیشبرد امور در خدمت دولت قرار دهم.
در مقابل مشاور دکتر روحانی به پاسخ پرداخت؛ترکان از موضع تحقیر و اهانت گفت: شرط این مناظره آن است که رئیس دولت دهم راستگو باشد و نیز اعلام کرد: حسن روحانی و محمود احمدی نژاد در یک سطح قرار ندارند که بخواهند با هم مناظره کنند.
پیرامون این رفتار های متقابل ذکر نکاتی لازم است:
1? برای نحوه گزارش رئیس جمهور سناریوهایی محتمل بود که ذیلا اشاره می شود:
الف: ارائه گزارش بدون اشاره به مشکلات پدید آمده در مسیر که محصول عملکرد دولت پیشین بوده است.
ب: ارائه گزارش امید بخش به مردم در سیما با اشاراتی کلی به مشکلات از موضع بزرگ منشانه و ارسال گزارش تخصصی از وضعیت کنونی اقتصاد به سران و افراد موثر کشور بصورت مستند و نقل موارد قابل طرح در جمع نخبگان کشور(به عبارتی طرح لایه به لایه مشکلات).
ج: ترسیم فضایی تاریک از اوضاع و معرفی کردن دولت پیشین به عنوان مقصربرای کنترل توقعات مردم از دولت کنونی.
2? در میان سناریوهای محتمل سناریوی سوم برگزیده شد که منشاء بحث های کنونی گشت.عناصر پنهان سناریوی سوم چه بود که جنجال برانگیز شد؟
الف: سناریوی سوم مطلوب اصلاح طلبان تند رو بود که می کوشیدند از احمدی نژاد بدست روحانی انتقام بگیرند زیرا:
- پیش بینی می کردند که احمدی نژاد و نیز اصولگرایان واکنش نشان دهند و در نتیجه روحانی از اصولگرایان جدا شده و به اصلاح طلبان نزدیکتر شود.
- بدلیل سیاه نمایی موجود در گزارش این امر موجب انتقادات غیر رسمی رهبری شده و روحانی از موضع تبعیت کامل فعلی به موضع تبعیت منتقدانه تغییر مسیر دهد تا در زمان لازم گام دیگری را به عقب برگردد.
- سیگنالی دو گانه به غرب مبنی بر موثر بودن تحریم ها و نظام مبنی بر ناگزیر بودن به مصالحه ارسال گردد.
3? متاسفانه بدلیل فضای حاکم بر ذهنیت مشاوران رئیس جمهور علیرغم منش غالب بر شخصیت روحانی که اعتدال و عقلانیت است؛ سناریوی سوم عملیاتی شد که نتایج زیر بر آن مترتب است:
- با ظهور یک چهره رادیکال و تند در نقد دولت پیشین عملا بر اساس قاعده «رادیکال ها همدیگر را به حرکت در می آورند» بهترین خدمت به رادیکال های طرف مقابل شد تا میدان را عرصه فعالیت خود کنند.
- اصولگرایان معتدل که به حمایت از دولت فعلی پرداخته بودند یک گام عقب نشستند زیرا توجیهی عقلانی برای دفاع از این رفتار دولت نمی دیدند.
- حملات یک‌سویه به دولت پیشین که فضای مظلومیتی را برای دولت قبل و ضرورت پاسخگویی آنها فراهم کرده بود؛ باعث شد احمدی نژاد هوشمندانه با ابزار مناظره که با کمک آن بر رقبای پیشین سال 84 و 88 پیروز شده بود به میدان بیاید.
- واکنش مشاور آقای دکتر روحانی فاقد حداقل درک از ذهنیت توده مردم ومملو از اهانت وتحقیربه احمدی نژاد بود که این روش در انتخابات 84 باعث ضربه به شخصیت هاشمی و پیروزی احمدی نژاد شده بود و اینان در این دوره نیزبا همین روش در حال تخریب روحانی و نه احمدی نژاد هستند.
- مناظره (در صورت برگزاری یا عدم برگزاری) برای احمدی نژادفرصتی را پدید می آورد که به عنوان رهبر اپوزیسیون دولت فعلی در رسانه‌ها مطرح و به نقطه پیوند همه گروهها و جریانات مخالف دولت فعلی تبدیل گردد.
***
اما اگر سناریوی دوم انتخاب می‌شد:
- امید مردم به کفایت دولت برای حل مشکلات کشور مخدوش نمی شد.
- مشکلات به چهره ها و مسئولان موثر بدون تبعات منفی انتقال می یافت.
- تصور سیاه نمایی که تحذیر سخت رهبری را دارد به اذهان متبادر نمی شد.
- موضع دولت با ادبیات فاخر،بلند همتانه و منشی معتدل و اخلاقی مبتنی بر مروت با ایجاد کمترین موج مخالف بیان می شد.
- هیچ علامت قابل سوءاستفاده ای به طرف های غربی حاکی از ضعف کشورارسال نمی شد که منطق ضرورت تشدید تحریم ها را تقویت نماید.
- رادیکال های طرف مقابل را تحریک نمی کرد و طبعا فرصت بیشتری را برای همراهی اصولگرایان معتدل فراهم می کرد.
- تصویر میانه رورا با غلطیدن به دامن سناریوی اصلاح طلبان تند رو مخدوش نمی کرد.
***
اما دولت دکتر روحانی برای مدیریت برداشت مردم و نخبگان برای کاستن از تبعات اقدام مذکور چه می تواند انجام دهد؟
1? مانع اظهار نظرهای ناسنجیده بعضی از مشاوران شده و با ذکر این که «این سخنان موضع دولت و شخص دکتر روحانی نیست» از آثار و تبعات منفی آن فاصله بگیرد.
2? برای اتخاذ مسیری میانه، ترکیب مشاوران رئیس جمهور باید متشکل از معتدلین و عقل پیشگان دوجناح باشد لذا ترکیب مشاوران باید با تصویر مطلوب مورد نظر همخوان باشد. مشاوران تند رو و کینه جو می خواهند با دست روحانی انتقام بگیرند که طبعا با نفع و شخصیت دکترروحانی همخوان نیست.
3? در مواجهه با پیشنهاد دکتر احمدی نژاد بر بند آخر تاکید گردیده و از پیشنهاد همراهی وی در پیشبرد امور استقبال شده و اعلام گردد «دولت ازهمراهی و تجربه همه دولت های پیشین استقبال کرده و رئیس جمهورنشست هایی را در این زمینه با روسای دولت های پیشین برقرار خواهد کرد». بدینوسیله موضع تهاجمی مناظره را به موضع خردمندانه و آرام گفتگو تغییر داده و تصویری مثبت و مطلوب از خود ارائه خواهد داد.
منبع:
